Irem
New member
Mey Âşık Ne Demek?
Mey âşık ifadesi, hem halk edebiyatında hem de tasavvufi düşüncede derin anlamlar taşıyan, kültürel katmanları oldukça zengin bir deyimdir. “Mey” kelimesi Farsça kökenli olup genellikle şarap anlamında kullanılır. Ancak klasik edebiyat ve tasavvuf geleneğinde mey, mecazi anlamlar kazanarak aşk, vecd, sarhoşluk ve ilahi aşkın sembolü hâline gelmiştir. “Âşık” ise hem dünyevi hem de ilahi aşka tutulmuş kişi anlamındadır. Bu iki kelimenin birleşimi olan “mey âşık” ise hem mecazi hem de hakiki anlamda aşkın sarhoşu olmuş kişiyi ifade eder.
Mey Âşık İfadesinin Etimolojisi ve Kültürel Kökeni
Mey kelimesi yalnızca içki anlamına gelmez; Divan şiiri, halk edebiyatı ve özellikle tasavvuf edebiyatında mey, gönlü mest eden, kişiyi kendinden geçiren manevi bir içkidir. Bu içki bazen Tanrı aşkıdır, bazen sevgiliye duyulan özlem, bazen de hakikate ulaşma çabasıdır. Mey içeni sarhoş eder; ancak bu sarhoşluk aklın kaybı değil, aklın ötesine geçme, kalp gözüyle görme hâlidir. Bu bağlamda “mey âşık”, kendini mecaz ya da hakikat aşkına kaptırmış, aklın ötesine geçmiş, aşkın mest ettiği kişidir.
Tasavvufi Düşüncede Mey ve Âşık Kavramı
Tasavvuf geleneğinde mey, Allah’a duyulan aşkın ve bu aşk yolunda çekilen cefanın sembolüdür. Aşk yolunda olanlar, mey ile mest olur; ancak bu sarhoşluk dünyevi değildir. Gerçek âşıklar, akıl ve mantığın sınırlarını aşarak, gönül diliyle konuşurlar. Mevlânâ’dan Yunus Emre’ye kadar pek çok mutasavvıf, bu mey sarhoşluğunu dizelerinde yüceltmiştir. Örneğin Mevlânâ “Aşk şarabını iç de sarhoş ol, çünkü aşk sarhoşluğu aklın fersah fersah ötesindedir,” derken bu hâli tarif etmektedir.
Divan Edebiyatında Mey ve Âşık Teması
Divan edebiyatı şairleri de mey ve âşık kavramlarını sıklıkla işler. Şarap, bazen gerçek anlamda, bazen de aşkın verdiği sarhoşluk olarak kullanılır. Bu edebi tarzda “meyhane” dünya hayatı, “saki” ilahi aşkı sunan rehber, “mey” ise bu aşkın kendisidir. Âşık ise bu aşkı tatmış, onun sarhoşluğu içinde yanan kişidir. Fuzûlî’nin şu beyiti bu hâli veciz şekilde anlatır:
> “Mey içmeden sarhoş olmuşum ben
> Aşkın şarabından içmişim elbet.”
Burada şair, dünyevi bir içki değil, aşkın manevi etkisiyle sarhoş olduğunu ifade eder. Bu sarhoşluk, aklın ötesine geçmenin bir göstergesidir.
Halk Kültüründe Mey Âşık Figürü
Halk edebiyatında âşıklar, sazlarıyla sözleriyle aşkı, hasreti, sevgiyi anlatan kişilerdir. Mey âşık figürü ise çoğu zaman aşk acısıyla yanan, sevgilinin derdine düşmüş, aşk sarhoşu bir kişiliği temsil eder. Bu âşık, bazen ilahi aşkın izini sürer, bazen de sevgilinin gölgesinde kendini kaybeder. Türk halk şiirinde “mey içip mest olmak” deyimi, genellikle aşkın etkisiyle akıl ve mantığın dışına çıkan, duyguların yoğunluğu içinde yaşayan kişileri tanımlamak için kullanılır.
Benzer Sorular ve Cevaplarıyla Mey Âşık Kavramının Derinlemesine İncelenmesi
1. Mey içmek aşk mıdır?
Hayır, mey içmek literal anlamda içki tüketmeyi ifade etse de, edebi ve tasavvufi metinlerde bu, aşkın coşkusuyla kendinden geçme hâlini temsil eder. Aşkın verdiği baş dönmesi, gönül sarhoşluğu bu benzetmeyle ifade edilir. Gerçek aşkın sarhoşluğu, dünyevi meyden daha güçlüdür.
2. Mey âşık kimlere denir?
Mey âşık, aşkın etkisiyle sarhoş olmuş, sevgilinin güzelliği ya da Allah’ın aşkı karşısında kendinden geçmiş kişidir. Bu kişi akılla değil, gönülle hareket eder. Genellikle mistik edebiyatta, gerçek anlamda içki içmeyen ama aşkın meyinden içmiş kişilere bu sıfat verilir.
3. Mey ve aşk neden birbirine benzetilir?
Mey, insana cesaret verir, kalp atışlarını hızlandırır, gerçeklik algısını değiştirir. Aşk da aynı etkiyi gösterir: seven kişi kendini kaybeder, normal davranmaz, duygularıyla hareket eder. Bu benzerlikten dolayı aşk ve mey aynı potada eritilir, her ikisi de sarhoşluk metaforu ile anlatılır.
4. “Aşk şarabı” ne demektir?
“Aşk şarabı” mecazi bir ifadedir. İlahi ya da mecazi aşkın verdiği yoğun duygular, bu şarapla temsil edilir. Bu içki, kişinin ruhunu sarhoş eder, onu dünyevi arzuların ötesine taşır. Tasavvufta aşk şarabı, ruhun yücelmesine aracıdır.
5. Meyhane neden aşkın mabedi sayılır?
Edebi metinlerde meyhane, dünyevi sınırların kalktığı, aşkın özgürce yaşandığı bir mekândır. Burada saki, yani aşkın rehberi vardır. İçki ise aşkın ta kendisidir. Meyhane, aşkın kurallardan bağımsız yaşandığı, kalbin hüküm sürdüğü metaforik bir âlemdir.
Sonuç: Mey Âşık, Ruhun Aşk Yolculuğudur
Mey âşık olmak, hem dünyevi hem de ilahi aşkın insan üzerindeki etkisini anlamak açısından derin bir metafordur. Bu ifade, aşkın aklı devreden çıkaran, kişiyi sarhoş eden yönünü temsil eder. Bir anlamda mey âşık, aşkın yüceliğini, onun insanı dönüştürücü gücünü gösteren sembolik bir figürdür. Kimi zaman bir halk ozanında, kimi zaman bir mutasavvıfta, kimi zamansa içli bir şiirin dizelerinde karşımıza çıkar. Ama her seferinde aynı gerçeği haykırır: Aşk bir sarhoşluktur, ama bu sarhoşluk, insanı en hakiki kendiliğine götüren manevi bir uyanıştır.
Mey âşık ifadesi, hem halk edebiyatında hem de tasavvufi düşüncede derin anlamlar taşıyan, kültürel katmanları oldukça zengin bir deyimdir. “Mey” kelimesi Farsça kökenli olup genellikle şarap anlamında kullanılır. Ancak klasik edebiyat ve tasavvuf geleneğinde mey, mecazi anlamlar kazanarak aşk, vecd, sarhoşluk ve ilahi aşkın sembolü hâline gelmiştir. “Âşık” ise hem dünyevi hem de ilahi aşka tutulmuş kişi anlamındadır. Bu iki kelimenin birleşimi olan “mey âşık” ise hem mecazi hem de hakiki anlamda aşkın sarhoşu olmuş kişiyi ifade eder.
Mey Âşık İfadesinin Etimolojisi ve Kültürel Kökeni
Mey kelimesi yalnızca içki anlamına gelmez; Divan şiiri, halk edebiyatı ve özellikle tasavvuf edebiyatında mey, gönlü mest eden, kişiyi kendinden geçiren manevi bir içkidir. Bu içki bazen Tanrı aşkıdır, bazen sevgiliye duyulan özlem, bazen de hakikate ulaşma çabasıdır. Mey içeni sarhoş eder; ancak bu sarhoşluk aklın kaybı değil, aklın ötesine geçme, kalp gözüyle görme hâlidir. Bu bağlamda “mey âşık”, kendini mecaz ya da hakikat aşkına kaptırmış, aklın ötesine geçmiş, aşkın mest ettiği kişidir.
Tasavvufi Düşüncede Mey ve Âşık Kavramı
Tasavvuf geleneğinde mey, Allah’a duyulan aşkın ve bu aşk yolunda çekilen cefanın sembolüdür. Aşk yolunda olanlar, mey ile mest olur; ancak bu sarhoşluk dünyevi değildir. Gerçek âşıklar, akıl ve mantığın sınırlarını aşarak, gönül diliyle konuşurlar. Mevlânâ’dan Yunus Emre’ye kadar pek çok mutasavvıf, bu mey sarhoşluğunu dizelerinde yüceltmiştir. Örneğin Mevlânâ “Aşk şarabını iç de sarhoş ol, çünkü aşk sarhoşluğu aklın fersah fersah ötesindedir,” derken bu hâli tarif etmektedir.
Divan Edebiyatında Mey ve Âşık Teması
Divan edebiyatı şairleri de mey ve âşık kavramlarını sıklıkla işler. Şarap, bazen gerçek anlamda, bazen de aşkın verdiği sarhoşluk olarak kullanılır. Bu edebi tarzda “meyhane” dünya hayatı, “saki” ilahi aşkı sunan rehber, “mey” ise bu aşkın kendisidir. Âşık ise bu aşkı tatmış, onun sarhoşluğu içinde yanan kişidir. Fuzûlî’nin şu beyiti bu hâli veciz şekilde anlatır:
> “Mey içmeden sarhoş olmuşum ben
> Aşkın şarabından içmişim elbet.”
Burada şair, dünyevi bir içki değil, aşkın manevi etkisiyle sarhoş olduğunu ifade eder. Bu sarhoşluk, aklın ötesine geçmenin bir göstergesidir.
Halk Kültüründe Mey Âşık Figürü
Halk edebiyatında âşıklar, sazlarıyla sözleriyle aşkı, hasreti, sevgiyi anlatan kişilerdir. Mey âşık figürü ise çoğu zaman aşk acısıyla yanan, sevgilinin derdine düşmüş, aşk sarhoşu bir kişiliği temsil eder. Bu âşık, bazen ilahi aşkın izini sürer, bazen de sevgilinin gölgesinde kendini kaybeder. Türk halk şiirinde “mey içip mest olmak” deyimi, genellikle aşkın etkisiyle akıl ve mantığın dışına çıkan, duyguların yoğunluğu içinde yaşayan kişileri tanımlamak için kullanılır.
Benzer Sorular ve Cevaplarıyla Mey Âşık Kavramının Derinlemesine İncelenmesi
1. Mey içmek aşk mıdır?
Hayır, mey içmek literal anlamda içki tüketmeyi ifade etse de, edebi ve tasavvufi metinlerde bu, aşkın coşkusuyla kendinden geçme hâlini temsil eder. Aşkın verdiği baş dönmesi, gönül sarhoşluğu bu benzetmeyle ifade edilir. Gerçek aşkın sarhoşluğu, dünyevi meyden daha güçlüdür.
2. Mey âşık kimlere denir?
Mey âşık, aşkın etkisiyle sarhoş olmuş, sevgilinin güzelliği ya da Allah’ın aşkı karşısında kendinden geçmiş kişidir. Bu kişi akılla değil, gönülle hareket eder. Genellikle mistik edebiyatta, gerçek anlamda içki içmeyen ama aşkın meyinden içmiş kişilere bu sıfat verilir.
3. Mey ve aşk neden birbirine benzetilir?
Mey, insana cesaret verir, kalp atışlarını hızlandırır, gerçeklik algısını değiştirir. Aşk da aynı etkiyi gösterir: seven kişi kendini kaybeder, normal davranmaz, duygularıyla hareket eder. Bu benzerlikten dolayı aşk ve mey aynı potada eritilir, her ikisi de sarhoşluk metaforu ile anlatılır.
4. “Aşk şarabı” ne demektir?
“Aşk şarabı” mecazi bir ifadedir. İlahi ya da mecazi aşkın verdiği yoğun duygular, bu şarapla temsil edilir. Bu içki, kişinin ruhunu sarhoş eder, onu dünyevi arzuların ötesine taşır. Tasavvufta aşk şarabı, ruhun yücelmesine aracıdır.
5. Meyhane neden aşkın mabedi sayılır?
Edebi metinlerde meyhane, dünyevi sınırların kalktığı, aşkın özgürce yaşandığı bir mekândır. Burada saki, yani aşkın rehberi vardır. İçki ise aşkın ta kendisidir. Meyhane, aşkın kurallardan bağımsız yaşandığı, kalbin hüküm sürdüğü metaforik bir âlemdir.
Sonuç: Mey Âşık, Ruhun Aşk Yolculuğudur
Mey âşık olmak, hem dünyevi hem de ilahi aşkın insan üzerindeki etkisini anlamak açısından derin bir metafordur. Bu ifade, aşkın aklı devreden çıkaran, kişiyi sarhoş eden yönünü temsil eder. Bir anlamda mey âşık, aşkın yüceliğini, onun insanı dönüştürücü gücünü gösteren sembolik bir figürdür. Kimi zaman bir halk ozanında, kimi zaman bir mutasavvıfta, kimi zamansa içli bir şiirin dizelerinde karşımıza çıkar. Ama her seferinde aynı gerçeği haykırır: Aşk bir sarhoşluktur, ama bu sarhoşluk, insanı en hakiki kendiliğine götüren manevi bir uyanıştır.